Ambachtelijke Innovatie door architect Pierre Cuypers

Pierre Cuypers (1827-1921) was een Nederlands architect. Hij is bekend als de architect van het Rijksmuseum en het Centraal Station van Amsterdam. Cuypers heeft echter in zijn leven meer gebouwen ontworpen. Het is met name als je in Zuid-Nederland woont niet onwaarschijnlijk dat een door Cuypers ontworpen gebouw zich in je naaste omgeving bevindt. Hij is één van de grote voorbeelden van de beroemde architect H.P. Berlage.

In 1848 werd het de katholieken toegestaan om weer eigen kerken te bezitten, hetgeen sinds de reformatie in de 16e eeuw niet was toegestaan. Dit was voor een ondernemende architect een gigantisch gat in de markt, waar Cuypers met zijn neogotische stijl met zeer veel succes aan de slag ging. Hij bouwde in zijn leven ongeveer 70 kerken en veel bestaande kloosters en kerken werden door hem gerestaureerd en ondergingen een metamorfose.

Cuypers is geboren en getogen in Roermond en heeft daar altijd gewoond en gewerkt. Hij had daar zijn atelier en in de hoogtijdagen waren veel mensen bij hem in dienst. Het Cuypershuis is zeer de moeite waard om te bezoeken. Ik kende Cuypers nauwelijks en kwam eigenlijk voor de tijdelijke tentoonstelling van spotprenten uit de eerste wereldoorlog door Louis Raemaekers, maar werd snel gefascineerd door Pierre Cuypers en zijn wereld.

Aangezien innovatie altijd mijn interesse heeft was het een feest van herkenning om bij Cuypers ook die essentiële combinatie van vaardigheden waar te kunnen nemen. De combinatie van een nieuwe kijk op een systeem, het vermogen tot het bouwen van een nieuw commercieel netwerk en het gedegen vakmanschap op vele niveaus van details tot de passing van het gebouw in zijn omgeving en tenslotte  ondernemerschap. in dit opzicht is er weinig verschil tussen zijn tijd en onze tijd.

Cuypers maakte al zijn meubels zelf en geïnspireerd door een voorbeeld (volgens mij uit Frankrijk) maakte hij de volgende kast. (Zie afbeelding).

De kast gebouwd door Pierre Cuypers
De kast gebouwd door Pierre Cuypers

Die kast staat voor mij symbool voor de eerder genoemde combinatie. Op de kast staan namelijk twee rijen van afbeeldingen. De bovenste rij representeert allerlei “geestelijke, strategische en sprituele” vaardigheden en de onderste rij allerlei “ambachtelijke en technische” vaardigheden. De kast getuigde voor mij van respect, interesse en integratie van beide niveaus van innovatie. Door met zowel het strategische als het technische bezig te zijn, ontwikkelde hij een geïntegreerde intuïtie op beide terreinen. Naar mijn mening de enige mogelijkheid om diepgaander te vernieuwen en te innoveren.

Veel managers nemen het woord innovatie snel in de mond, maar door de afstand met de inhoud ontwikkelt zich niet de zo noodzakelijke intuïtie. Deze is nodig om in onduidelijk en onzekere situaties met voldoende vertrouwen de goede keuzes en de goede wegen te volgen. Vaak uit zich dit in dralen of zelfs uitstellen van beslissingen. Het dralen vertaalt zich in de praktijk in het vragen naar een degelijke op feiten gebaseerde onderbouwing. Helaas als zaken feiten zijn geworden, is iemand je al voor geweest…. Ik geloof dat het een uitspraak van Dreesman is die stelde dat “een slechte manager altijd te weinig informatie heeft om te kunnen beslissen”.

Natuurlijk was Cuypers ook een slimme zakenman. Dat is aan details in het Cuypershuis te zien. Het Cuypershuis was eigenlijk gebouwd voor twee gezinnen. Voor zijn eigen gezin en voor zijn compagnon, die er overigens nooit gewoond heeft. Het huis is symmetrisch gebouwd, maar toch zijn er verschillen. Eén van de medewerkers maakte mij daarop attent. Aan de kant waar Cuypers woonde is het huis ook een soort etalage. Bijvoorbeeld, de mooie houten wenteltrap heeft aan zijn kant van het huis allerlei variaties in bijvoorbeeld de stijltjes. Daarmee kon hij potentiële klanten alternatieven laten zien. Ook aan de buitenkant van het huis zijn er allerlei variaties in de ramen en de ornamenten om dezelfde reden. Dit is één van de vele voorbeelden van het soort pragmatisme wat je bij echte creatieve ondernemers vaak aantreft. Cuypers is een inspirerend voorbeeld voor innoverend ondernemerschap van Nederlandse bodem en het Cuypershuis is alleszins een bezoek waard. Zijn belang voor Nederland en hoe Nederland er nu uitziet wordt naar mijn mening onderschat en ik hoop dat deze blog helpt om eens een kijkje te nemen in Roermond en je te laten inspireren door de wereld van Pierre Cuypers.